ΧΡΥΣΟ ΜΕΤΑΛΛΙΟ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΑΘΗΝΩΝ
ΒΡΑΒΕΙΟ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΑΘΗΝΩΝ
ΧΡΥΣΟ ΒΡΑΒΕΙΟ Α’ ΤΑΞΕΩΣ ΕΘΝΙΚΟΥ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ

ΕΣΤΙΑ Νέας Σμύρνης

Σταθμοί στην Ιστορία

Η ιστορία της ΕΣΤΙΑΣ δεν γράφτηκε σε μία ημέρα. Κάποιες ημέρες, όμως, την ανέδειξαν, περισσότερο από άλλες. Υπήρξαν ημέρες λαμπρές. Γεμάτες ελπίδα. Αλλά υπήρξαν και ημέρες σκοτεινές.

Όλες, όμως, οι ημέρες ανεξαιρέτως συνθέτουν την ιστορία της ΕΣΤΙΑΣ. Την «προσωπικότητά» της. Χωρίς αυτές δεν θα ήταν η ίδια. Δεν θα ήταν αυτή που είναι σήμερα. Και αυτή που θα συνεχίσει να είναι και στο μέλλον.

1930 – Ίδρυση της «Λέσχης Νέας Σμύρνης» από αστούς Έλληνες Μικρασιάτες πρόσφυγες, από τους Σωτήριο Γούναρη, Θάνο Καρύλλο, Μιχαήλ Πλατάνη, Νικόλαο Μπαλόγλου, Ιωάννη Δημητριάδη, Άγγελο Κεχαγιά και Πρόδρομο Αποστολίδη.

1938 – Η Λέσχη μετονομάζεται σε «ΕΣΤΙΑ Νέας Σμύρνης», από τον οραματιστή Πρόεδρό της Πάνο Χαλδέζο, με στόχο τη διεύρυνση των εθνικών, κοινωνικών, μορφωτικών και πνευματικών επιδιώξεων του Σωματείου αλλά και την ανάδειξη της Νέας Σμύρνης σε μία υποδειγματική πόλη. Η συμβολή του Πάνου Χαλδέζου - του επί 46 συναπτά έτη Προέδρου της ΕΣΤΙΑΣ- υπήρξε κάτι παραπάνω από καθοριστική ως προς την επίτευξη των σκοπών της ΕΣΤΙΑΣ και την ανάπτυξή της σε ένα περίλαμπρο πολιτιστικό και πνευματικό κέντρο.

1939 – Συμβολική θεμελίωση του Μεγάρου της ΕΣΤΙΑΣ Νέας Σμύρνης. Ο θεμέλιος λίθος τοποθετήθηκε από τον Βασιλέα Γεώργιο Β’, συνοδευόμενο από τον τότε διάδοχο Παύλο παρουσία χιλιάδων ανθρώπων σε οικόπεδο που παραχώρησε στην ΕΣΤΙΑ η Κοινότητα Νέας Σμύρνης (1938). Η θεμελίωση υπήρξε συμβολική καθότι οι εργασίες ανεγέρσεως του Μεγάρου διεκόπησαν για 15 χρόνια εξαιτίας του πολέμου, της κατοχής και της μετέπειτα εσωτερικής δεινής κατάστασης στην οποία περιήλθε η Ελλάδα.

1947 – Ίδρυση της Βιβλιοθήκης της ΕΣΤΙΑΣ από την ποιήτρια και Σύμβουλο της ΕΣΤΙΑΣ, Φυλή Βατίδου. Στη Βιβλιοθήκη αμέσως μετά τη σύστασή της άρχισαν να συρρέουν δεκάδες σπάνιες συλλογές Μικρασιατών δωρητών, όπως των Γεωργίου Ασκητόπουλου, Γεωργίου Υπερίδου, Δημοσθένους Δανιηλίδου, Πολύμνιας Λάσκαρη, Ιωάννη Συκουτρή και πολλών άλλων.

1950 – Παραδίδεται στην ΕΣΤΙΑ το Αρχείο του Ιστορικού Συλλόγου «Ανατολή», το σπουδαιότερο ίσως απόκτημα της Βιβλιοθήκης της ΕΣΤΙΑΣ. Το αρχείο περιήλθε στην ιδιοκτησία της χάρη σε μία σειρά ενεργειών από μέρους του Προέδρου της ΕΣΤΙΑΣ, Πάνου Χαλδέζου και των παλαιών Μελών του Διοικητικού Συμβουλίου του Συλλόγου «Ανατολή». Ο Σύλλογος «Ανατολή», συνέχεια του εν Σμύρνη ομώνυμου συλλόγου, ιδρύθηκε το 1891 στην Αθήνα από ομάδα Μικρασιατών κυρίως φοιτητών και διανοούμενων, ανάμεσα στους οποίους ο Μαργαρίτης Ευαγγελίδης εκ Κυζίκου (1850-1932) και ο Παύλος Καρολίδης εκ Καππαδοκίας (1849-1930), υφηγητές τότε, μετέπειτα εξέχοντες πανεπιστημιακοί δάσκαλοι, με πρωταρχικό σκοπό την κάλυψη των εκπαιδευτικών και εκκλησιαστικών αναγκών του Ελληνισμού της Μικράς Ασίας και των γειτονικών προς αυτή υπόδουλων τότε νησιών, Χίου, Σάμου, Μυτιλήνης και Δωδεκανήσων. Το αρχείο εμπεριέχει δεκάδες επιστολές ανθρώπων που πίστευαν στην ιδέα της κοινής φυλετικής καταγωγής, όπως και στην ενιαία και αδιαίρετη κοιτίδα του Ελληνισμού στη Μικρά Ασία.

Αξίζει να σημειωθεί ότι την έρευνα και ταξινόμηση του Αρχείου ανέλαβε και ολοκλήρωσε η βραβευμένη από την Ακαδημία Αθηνών και την Εστία Νέας Σμύρνης Κυριακή Μαμώνη, η οποία αρνήθηκε να παρακολουθήσει κύκλο μεταδιδακτορικών σπουδών στο Στρασβούργο προκειμένου να εντρυφήσει αφιλοκερδώς στα Αρχεία της Βιβλιοθήκης της ΕΣΤΙΑΣ.

1951 – Απονομή Α’ Βραβείου της Ακαδημίας Αθηνών στην ΕΣΤΙΑ Νέας Σμύρνης σε ένδειξη τιμής και αναγνώρισης του εθνικού, κοινωνικού και πνευματικού έργου της Εστίας. Η απονομή πραγματοποιήθηκε παρουσία του Βασιλέως Παύλου και πλήθους επίσημων του πνευματικού κόσμου, κατά την πανηγυρική συνεδρία της Ακαδημίας Αθηνών.

1955 – Τέσσερα χρόνια μετά τη βράβευση από την Ακαδημία Αθηνών, απονέμεται στην ΕΣΤΙΑ Χρυσό Βραβείο Α’ Τάξεως Τοπικής Αυτοδιοικήσεως του Εθνικού Ιδρύματος, υπό την προεδρία του Βασιλέως Παύλου, ως αναγνώριση της προσφοράς της Εστίας στο Νεοελληνικό πολιτισμό. Το βραβείο επεδόθη στον Πρόεδρο της ΕΣΤΙΑΣ Πάνο Χαλδέζο από τον Νομάρχη Αττικής Λ. Παπαρρηγόπουλο, σε ειδική τελετή, στην Αίθουσα του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Αθηνών, ενώπιον εκπροσώπων του Ιδρύματος, του Δημάρχου Νέας Σμύρνης και πλήθους κόσμου.

1955 – Πραγματική θεμελίωση του Μεγάρου της ΕΣΤΙΑΣ Νέας Σμύρνης. Στις 12 Ιουνίου 1955, τελέσθηκε με κάθε επισημότητα η πραγματική θεμελίωση του Μεγάρου της ΕΣΤΙΑΣ  από τον Υφυπουργό Πρόνοιας Κωνσταντίνο Γιαβάσογλου, ο οποίος σε μία συμβολική κίνηση τοποθέτησε στο θεμέλιο κιβώτιο που περιείχε χώμα από το Στάδιο του Πανιωνίου Γ.Σ. και από το Κοιμητήριο της Σμύρνης. «Ποιος ξέρει; Ίσως μέσα στη λίγη στάχτη που περιέχει το άγιο αυτό χώμα να βρεθεί μία σπίθα του Ιερού Φοίνικα, που αναγεννώμενος θα ξαναζωντανέψει τους θρύλους και θα μεταβάλλει σε ωραία πραγματικότητα τις ελπίδες». Και με αυτή την ευχή έκλεισε τον λόγο του ο Πρόεδρος Πάνος Χαλδέζος, κατά τη διάρκεια της τελετής θεμελίωσης του Μεγάρου. Στο λόγο του ο Πάνος Χαλδέζος αναφέρει: «To Μέγαρο, του οποίου την έναρξη ανεγέρσεως γιορτάζουμε σήμερα έχει διττό σκοπό. Αφενός να διατηρήσει, ως μία Κιβωτός, τις παραδόσεις και αναμνήσεις του παλιού λαμπρού πολιτισμού των αλησμόνητων πατρίδων της Μικράς Ασίας, του Πόντου, της Θράκης και της Κωνσταντινούπολης και αφετέρου να δημιουργήσει μία Κυψέλη για τον νέον λαμπρότερο πολιτισμό του τόπου τούτου και του τέως αλύτρωτου πολιτισμού».

1957 – Θεμελίωση της Μέσης Σχολής Εμπορικού Ναυτικού «Η Σμύρνη», με κύρια χορηγία του Αριστοτέλη Ωνάση. Στις 23 Ιουλίου 1957 τελέστηκε με κάθε επισημότητα η θεμελίωση της «Σχολής Μηχανικών Εμπορικού Ναυτικού της ΕΣΤΙΑΣ Ν. Σμύρνης», παρουσία του Δημάρχου Αθανασίου Καρύλλου. Το όραμα για τη δημιουργία της Σχολής υπήρξε η ανάπτυξη ενός σύγχρονου πολιτισμού στα πρότυπα του ανώτερου πολιτισμού των αλησμόνητων πατρίδων της Μικράς Ασίας, του Πόντου και της Θράκης. Σημειωτέον ότι η Σχολή αυτή αρχικά ονομάσθηκε «Ωνάσειος Σχολή Μηχανικών Εμπορικού Ναυτικού». Κατόπιν, όμως, σχετικής επιθυμίας του Μεγάλου Ευεργέτου Αριστοτέλους Ωνάση μετονομάσθηκε σε «Νυκτερινή Σχολή Μηχανικών Εμπορικού Ναυτικού ΕΣΤΙΑΣ Ν. Σμύρνης «Η Σμύρνη».

1962 – Εγκαίνια 30 Αιθουσών των έξι Τεχνικών Σχολών της ΕΣΤΙΑΣ, σε πανηγυρική τελετή στις 8 Απριλίου 1962, παρουσία σημαντικών προσωπικοτήτων της εποχής, όπως των Βασιλέων Παύλου και Φρειδερίκης και του Υπουργού Εθνικής Παιδείας Γρηγορίου Κασιμάτη. Στις 30 αίθουσες του κτηρίου στεγάζονταν το ημερήσιο Πρότυπο Γυμνάσιο «ΕΣΤΙΑ Νέας Σμύρνης», το «Νυχτερινό Βασιλειάδειο Επαγγελματικό Γυμνάσιο» οικονομικής κατεύθυνσης, η Νυχτερινή Σχολή Μηχανικών Εμπορικού Ναυτικού «Η Σμύρνη» και οι Τεχνικές Σχολές.

1975 – Εγκαίνια του μνημειώδους Μεγάρου της ΕΣΤΙΑΣ επί της πλατείας Χρυσοστόμου Σμύρνης, στις 20 Απριλίου του 1975, παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας Μιχαήλ Στασινόπουλου, των Αρχιεπισκόπων Αθηνών και Βορείου & Νοτίου Αμερικής Κυρού Σεραφείμ και Κυρού Ιακώβου, Υπουργών, Ακαδημαϊκών, Καθηγητών Πανεπιστημίου και πλήθους άλλων προσωπικοτήτων. Η ολοκλήρωση του περικαλλούς Μεγάρου της Εστίας, ως μίας Κιβωτού αναμνήσεων και πραγματικής Κυψέλης δημιουργικής εργασίας, ήταν ένα όνειρο ετών που έγινε πραγματικότητα, όχι μόνο για την ΕΣΤΙΑ Νέας Σμύρνης αλλά και για τον Μικρασιατικό Ελληνισμό εν γένει. Πρόκειται για προϊόν μακράς σειράς δωρεών της Πολιτείας, του Δήμου Ν. Σμύρνης και πολλών δεκάδων κυρίως Μικρασιατών.

1980 – Θεμελίωση της Μονάδας Φροντίδας Ηλικιωμένων «Οίκος Γαλήνης» στις 7 Ιουλίου 1980, ανήμερα του εορτασμού των 50 χρόνων δράσης της ΕΣΤΙΑΣ Νέας Σμύρνης. Ο θεμέλιος λίθος που κατατέθηκε φέρει την εξής επιγραφή: «Θεμελιώνεται επί Προέδρου Δημοκρατίας Κωνσταντίνου Καραμανλή, Προέδρου Κυβερνήσεως Γεωργίου Ράλλη, Υπουργού Κοινωνικών Υπηρεσιών Σπύρου Δοξιάδη, Υφυπουργού Προνοίας - Κοινωνικών Υπηρεσιών Αθανασίου Τσουκαντά, Δημάρχου Νέας Σμύρνης Χαράλαμπου Μπεχλιβανίδη και Προέδρου ΕΣΤΙΑΣ Νέας Σμύρνης Πάνου Κ. Χαλδέζου ο «Οίκος Γαλήνης - ΕΣΤΙΑΣ Νέας Σμύρνης».

1980 – Απονομή Χρυσού Μεταλλίου της Ακαδημίας Αθηνών στην ΕΣΤΙΑ, στο πλαίσιο της ετήσιας πανηγυρικής συνεδρίας της, στις 30 Δεκεμβρίου 1980 (1951 - Α’ Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών). Η Ακαδημία, η οποία είχε βραβεύσει και παλιότερα την ΕΣΤΙΑ Νέας Σμύρνης, της απένειμε αυτή την ανώτατη τιμητική διάκριση σε αναγνώριση των σπουδαιοτάτων επιτευγμάτων της, κατά τα έτη που ακολούθησαν την πρώτη βράβευσή της. Η Ακαδημία τίμησε, επίσης, με βραβείο τον Πρόεδρο της ΕΣΤΙΑΣ Πάνο Χαλδέζο για την 68χρονη δημιουργική δράση του σε εθνικό, κοινωνικό και πολιτιστικό επίπεδο. Αναγνωρίζοντας την επιτυχημένη θητεία του, από τη θέση του Πρόεδρου της ΕΣΤΙΑΣ, όπως και τη συμβολή του στην ανάδειξη του Σωματείου ως ένα από τα μεγαλύτερα Κοινωφελή Ιδρύματα της Ελλάδος.

1990 – Δέκα χρόνια μετά τη θεμελίωση της Μονάδας Φροντίδας Ηλικιωμένων «Οίκος Γαλήνης» πραγματοποιήθηκαν σε πανηγυρική τελετή τα εγκαίνια. Η Μονάδα στεγάζεται σε εξαώροφο ιδιόκτητο κτήριο, δυναμικότητας 62 κλινών. Η ολοκλήρωση των εργασιών ανεγέρσεως του κτηρίου οφείλεται σε μεγάλο βαθμό σε δωρεές τόσο του Κοινωφελούς Ιδρύματος «Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης» όσο και σε δωρεές ιδιωτών ευεργετών.